Hệ thống Hỗ trợ khởi hành ngang dốc và Hỗ trợ đổ đèo

Từ những lúc đầu làm quen với vô-lăng đến khi có thể tự tin đánh lái trên đường phố, chắc hẳn bạn đã trải qua việc dừng, khởi hành xe khi đang ở giữa lưng chừng dốc. Đó là một tình huống nguy hiểm nếu xe bị tuột dốc trước khi bạn có thể làm chủ được chân phanh và chân ga của mình, đặc biệt là trên những chiếc SUV cỡ lớn hoặc những chiếc bán tải.

Để khắc phục hiện tượng này, cũng như giúp việc lái xe trở nên thuận tiện và an toàn hơn, hai hệ thống Hỗ trợ khởi hành ngang dốc Hill-start Assist Control – HAC (hoặc HSA) và Hỗ trợ đổ đèo Downhill-Assist Control (DAC) đã được các nhà sản xuất ô tô nghiên cứu, phát triển và trang bị cho những dòng xe của mình.

Lịch sử hình thành

Hệ thống hỗ trợ hành động ngang dốc (HAC) có tiền thân là hệ thống hỗ trợ lái xe đường dốc – Hill Holder. Hill Holder là tên phát minh của tập đoàn Wagner Electric và công ty Bendix Brake tọa lạc tại South Bend, Indiana. Tác dụng của phát minh này là ngăn chặn cho việc xe bị trượt giốc khi dừng lại giũa đường đèo hay đường dốc.

Lần đầu phát minh này ra mắt công chúng vào năm 1936, đến năm 1937 công nghệ này được ứng dụng rất nhiều vào các mẫu xe của hãng Studebaker President. Hiện nay, hầu hết các mẫu xe đều được trang bị công nghệ hỗ trợ khởi hành ngang dốc tiên tiến.

Hệ thống khởi hành ngang dốc và hỗ trợ đổ đèo là gì?

Lúc bạn cần khởi hành khi xe đang đang đỗ trên một con dốc nghiêng bạn phải nhả phanh ra và đạp ga, theo nguyên lý bình thường thì lúc đó xe bắt đầu trôi và bạn buộc sẽ vội vàng nhấn ga mạnh hơn nữa. May mắn thì chiếc xe lăn bánh từ từ, còn trường hợp xấu hơn là va phải chiếc xe khác hoặc mất kiểm soát. Nhưng đối với hệ thống HAC, khi bạn bỏ chân khỏi bàn đạp phanh thì phanh vẫn hoạt động giúp chiếc xe giữ được trạng thái tĩnh và khi bạn đạp ga thì phanh chớm nhả.

Hệ thống hỗ trợ đổ đèo sẽ giúp xe sẽ từ từ lăn bánh một cách nhẹ nhàng và an toàn khi đang xuống dốc. Bên cạnh đó DAC thông thường sẽ có một nút kích hoạt đi cùng cho phép bạn chủ động hơn, có thể tùy ý sử dụng tính năng này theo ý muốn.

Nguyên lý hoạt động

Ngày nay, hệ thống HAC và DAC ngày càng phát triển, tích hợp nhiều công nghệ hiện đại, nhưng tựu chung vẫn hoạt động dựa trên nguyên tắc sử dụng cảm biến để phát hiện ra góc nghiêng của xe, kết hợp cùng các cảm biến khác và thông qua ECU để kiểm soát hoạt động của ly hợp, điều khiển hệ thống phanh và phân bổ mô-men-xoắn của động cơ đến các bánh xe.

• Cảm biến phát hiện độ nghiêng: Nếu xe bạn dừng lại trên một khu vực dốc (từ 5 độ trở lên) trong khi vẫn nổ máy thì cảm biến phát hiện độ nghiêng sẽ làm việc, gửi tín hiệu về ECU và ECU sẽ tính toán xem xe bạn có khả năng bị tuột dốc hay không. Nhược điểm của cảm biến này là khi xe bị sụp ổ gà, thân xe nghiêng thì nó vẫn “hiểu” rằng xe đang trên một con dốc nào đó.
• ECU:  Đây là trung tâm xử lí các tín hiệu gửi từ các cảm biến trên xe. ECU có thể ra quyết định phanh xe dựa vào các tín hiệu đầu vào, đồng thời điều chỉnh được áp suất nén của giảm chấn và biết được độ dốc của con đường để đưa ra được lực phanh cần thiết cũng như mô-men-xoắn phù hợp để xe di chuyển.
• Cảm biến chuyển động của bánh xe: Ở mỗi bánh xe đều được trang bị cảm biến tốc độ. Các cảm biến sử dụng một nam châm xoay, khi bánh xe chuyển động mà chưa nổ máy thì xuất hiện từ trường và được mã hóa thành các tín hiệu gửi về ECU. Nó cũng biết được hướng của các bánh xe đang chuyển động.
• Cảm biến áp suất giảm chấn: Đây là một bộ phận của hệ thống treo nhằm xác định trọng lượng của xe, bao gồm cả trọng lượng hành khách và hàng hóa. Những cảm biến này tạo ra một tín hiệu để ECU có thể tính toán hoạt động của hệ thống phù hợp với trọng lượng của xe.
• Điều khiển hệ thống phanh: Đối với những mẫu xe trang bị hộp số tự động, nếu xe dừng lên dốc ECU sẽ điểu khiển hệ thống phanh hoạt động khi bạn rời bàn đạp phanh trong một khoảng thời gian ngắn, đủ để bạn chuyển sang bàn đạp ga và đưa xe lăn bánh về phía trước. Còn ở trường hợp xe xuống dốc, hệ thống Hỗ trợ đổ đèo DAC được kích hoạt, giúp giữ cho chiếc xe không di chuyển quá nhanh và mất kiểm soát kể cả khi bạn không tác động vào chân phanh.
• Cảm biến áp suất phanh: Sau khi nhận tín hiệu xe bị trôi, ECU sẽ đưa lệnh điều khiển để hệ thống phanh hoạt động nhằm tránh việc xe bị trôi, áp lực phanh nhiều hay ít sẽ được kiểm soát thông qua cảm biến này.

Nút kích hoạt hệ thống DAC

• Hoạt động của ly hợp: Riêng đối với những mẫu xe trang bị hộp số sàn và có trang bị HAC, lúc đề máy hay vào số bắt buộc bạn phải đạp bàn đạp ly hợp, lúc này sẽ xuất hiện tín hiệu gửi về  ECU điều khiển để xác định thời điểm kích hoạt hệ thống phanh nhằm giữ cho xe ổn định.
• Kiểm soát mô-men-xoắn: Hệ thống này kiểm soát lực kéo của chiếc xe đủ lực để chiếc xe không bị trôi hoặc trượt bánh trong lúc xe bắt đầu chạy, sau khi xe được tăng tốc thì hệ thống này tự động tắt. Các cảm biến này có thể xác định được bao nhiêu mô-men-xoắn truyền tới các bánh xe qua hệ thống truyền lực.

Nguồn: danhgiaxe.com